Cancer 260824 Cancer 260824

ทำไม “โรคมะเร็ง” รักษาไปแล้ว ถึงกลับมาใหม่

มะเร็ง เป็นโรคร้ายที่คร่าชีวิตผู้คนเป็นจำนวนมาก แม้เทคโนโลยีการแพทย์จะก้าวหน้าขึ้นมาก แต่เราก็ยังคงพบเห็นผู้ป่วยมะเร็งที่กลับมาเป็นซ้ำหลังจากรักษาเสร็จสิ้น วันนี้ เราจะมาไขข้อสงสัยกันว่า ทำไมมะเร็งรักษาไปแล้ว ถึงกลับมาใหม่? คำตอบจากผู้เชี่ยวชาญจะช่วยปลดล็อคความกังวลใจของคุณ

สาเหตุของการกลับมาของมะเร็ง

  • เซลล์มะเร็งที่ยังคงอยู่

แม้การรักษาเช่นการผ่าตัด เคมีบำบัด หรือการฉายรังสีจะสามารถกำจัดมะเร็งได้มาก แต่ยังมีเซลล์มะเร็งเล็กๆ ที่ยังคงอยู่ในร่างกายและไม่สามารถตรวจพบได้ ซึ่งเซลล์เหล่านี้สามารถเจริญเติบโตและกลับมาเป็นมะเร็งใหม่ได้

  • การกระจายของเซลล์มะเร็ง (Metastasis)

เซลล์มะเร็งสามารถแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นของร่างกายผ่านระบบเลือดหรือระบบน้ำเหลือง การกระจายนี้อาจไม่สามารถตรวจพบได้ในช่วงการรักษาแรก แต่สามารถเจริญเติบโตและกลับมาเป็นมะเร็งในบริเวณใหม่ได้

  • การกลายพันธุ์ใหม่ (New Mutations)

เซลล์มะเร็งสามารถกลายพันธุ์และพัฒนาเป็นเซลล์ใหม่ที่ทนทานต่อการรักษาเดิมได้ เซลล์มะเร็งที่เกิดจากการกลายพันธุ์ใหม่นี้อาจกลับมาเป็นมะเร็งที่มีความรุนแรงมากขึ้น

  • การตอบสนองต่อการรักษา (Treatment Resistance)

เซลล์มะเร็งบางเซลล์อาจพัฒนากลไกที่ทำให้ดื้อต่อยาที่ใช้ในการรักษา เช่น การเพิ่มการผลิตโปรตีนที่สามารถกำจัดยาจากเซลล์ หรือการเปลี่ยนแปลงทางโมเลกุลที่ทำให้ยาไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

  • สถานะของระบบภูมิคุ้มกัน

ระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอหรือไม่สามารถตรวจจับและทำลายเซลล์มะเร็งที่เหลืออยู่ได้ เซลล์มะเร็งสามารถหลีกเลี่ยงการตรวจจับของระบบภูมิคุ้มกันและเจริญเติบโตใหม่

  • การมีปัจจัยเสี่ยงต่อมะเร็งซ้ำ

ปัจจัยเสี่ยงที่ไม่ได้รับการควบคุม เช่น การสูบบุหรี่ การบริโภคแอลกอฮอล์ การได้รับสารเคมีที่เป็นพิษ และการติดเชื้อไวรัสบางชนิดสามารถเพิ่มความเสี่ยงในการกลับมาของมะเร็ง

การป้องกันและการเฝ้าระวัง

  • การติดตามผลหลังการรักษา: ผู้ป่วยควรเข้ารับการตรวจและติดตามผลกับแพทย์อย่างต่อเนื่องเพื่อเฝ้าระวังการกลับมาของมะเร็ง ซึ่งปัจจุบันสามารถตรวจสารพันธุกรรมของมะเร็งในกระแสเลือดได้แล้ว
  • การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ: การเลิกสูบบุหรี่ การบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกาย และการควบคุมน้ำหนักสามารถลดความเสี่ยงในการกลับมาของมะเร็ง
  • การใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยง: ในบางกรณี แพทย์อาจแนะนำการใช้ยาเพื่อลดความเสี่ยงในการกลับมาของมะเร็ง เช่น Tamoxifen ในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมชนิด ER-positive
  • การตรวจหาเชื้อไวรัสและการฉีดวัคซีน: การตรวจหาเชื้อไวรัสที่เกี่ยวข้องกับมะเร็ง เช่น HPV และการฉีดวัคซีนป้องกัน HPV สามารถลดความเสี่ยงในการกลับมาของมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับไวรัสเหล่านี้

การกลับมาเป็นมะเร็งซ้ำนั้นเป็นเรื่องที่หลายคนกังวลใจ ปัจจัยสำคัญที่ทำให้มะเร็งกลับมา คือ การหลงเหลือของเซลล์มะเร็ง และการเปลี่ยนแปลงพันธุกรรม เราสามารถป้องกันการกลับมาเป็นมะเร็งซ้ำได้ ด้วยการพบแพทย์ตามนัด ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต และลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ

บทความโดย
นายแพทย์ อัศวเดช แสนบัว
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา โรงพยาบาลเวิลด์เมดิคอล (WMC)